Piše: Sergej Pavlović
Predstava „Bolovud“ po tekstu „Bolivud je topliji od smrti“ Maje Pelević (originalno izvedenom 2018. godine u Narodnom pozorištu u Beogradu), premijerno je, u produkciji Gradskog pozorišta, odigrana 25. oktobra.
U pitanju je mjuzikl u kojem se mali, neidentifikovani istočnoevropski gradić suočava sa zatvaranjem fabrike, od koje zavisi većina građana. Kada stigne vijest da veliki bolivudski studio planira da kupi fabriku, lokalni glumci se aktiviraju u nadi da će im to biti odskočna daska za internacionalnu filmsku karijeru.
U ovoj produkciji postoje značajne izmjene na nivou dramskog teksta i radnje, koja je sada premještena ne samo u Crnu Goru, već i u samo Gradsko pozorište. Zaplet se razvija oko realnog problema Gradskog pozorista – višedecenijskog uzaludnog nastojana ove institucije da dobije sopstvenu zgradu i pozornicu. Pored ovakvog, direktnog prozivanja ovog problema, s posebnim fokusom na zavisnost kulture od stranih investitora i konstantnog neispunjavanja obećanja koja vlasti daju, predstava se bavi i drugim, srodnim temama, kao što su finansijski položaj glumaca u pozorištima Crne Gore (kašnjenje honorara, isplate u malim ratama), uplitanje politike i institucija u razvoj predstava (ponavlja se rečenica da „ministarstvo preporučuje, dakle insistira“), odnosom publike prema glumcima kao građanima i kulturnim radnicima i iskustvo pozorišnih radnika koji su stigli u pozorište vjerujući u „pravu“ umjetnosti, a onda bili primorani da prave kompromise sa vlastima i čine estetske i moralne ustupke da bi obezbjedili egzistenciju.
Svi ovi problemi obrađeni su sa jakom dozom žuči, ogorčenosti i satire. U predstavi se, međutim, ne napadaju samo vanpozorišni akteri propadanja pozorišta, već ovdje postoji i samoironija, to jest kritički odnos prema samim pozorišnim radnicima. Tako ovdje srećemo dramaturge koji naširoko ali površno prezentuju opšta mjesta kao originalne i potkovane ideje, starije glumce koji iskorištavaju svoj položaj i koče razvoj mlađih kolega i mlade glumce koji nemaju sopstveno etičko stanovište već se ulizuju svakome ko bi im pomogao da se uzdignu. Predstava tako ne svaljuje krivicu samo na sistem, već podsjeća na naše sopstveno učešće u njemu, i na to kako identifikacija sa žrtvama vodi pasivnosti koja nas sprečava da mjenjamo sistem na koji se žalimo.
Dobar primjer za to je scena u kojoj glumačka ekipa saznaje da jedan mladi Rom želi da se priključi ekipi kao glumac. Oni isprva reaguju na to sa otvorenim, čak nasilnom i rasističkom odbojnošću koja, međutim, jenjava kada shvate da mladića mogu iskoristiti kako bi izvukli novac od evropskih fondova. Njihovo ponašanje postaje prividno pristojnije, ali zaravo je riječ samo o zamjeni eksplicitne vulgarnosti prikrivenim, pasivno-agresivnim mikroagresijama. Tako ova scena kritikuje licemjerstvo lokalnih kampanja tolerancije i ljudskih prava, koje pretvaraju ljude kojima bi navodno trebale pomoći u pasivne, ućutkane rekvizite sopstvene promocije (da bi se kasnije, sa jednakim entuzijazmom dodvoravali teškim desničarima i neofašistima).
Predstava je savremena farsa kojoj taj žanr omogućava da kritikuje prisustvo kiča u crnogorskoj kulturi, sve veću potrebu da se publika zabavi umjesto da se stvori upečatljivo pozorišno djelo koje će imati dug repertoarski život, ali i materijalne uslove koji forsiraju pozorišta da krenu tim putem. Stoga se često kombinuju gorki, čak i tužni motivi sa komičnim i apsurdnim. Mada je ovo zanimljiva i izazovna kombinacija, u nekim djelovima ona nije uravnotežena, tako da publika nema dovoljno vremena da internalizuje određeni efekat. Umjesto toga, brzinsko smjenjivanje ironije i „ozbiljnih“ elemenata dovodi do toga se efekti međusobno poništavaju.
Suočeni smo sa širokom lepezom stilova, estetika i žanrova u ovoj predstavi, koji su svi karikaturirani, izvrnuti i dovedeni do nivoa groteske. I u režiji i u glumačkoj igri imamo stalno „prebacivanje“ između Stanislavskog i brehtovskog metoda, brodvejskog i crnogorskog narodnog plesa, katakali plesa i njemačke muzike. Toliki široki raspon uticaja i estetika je i dijegetski opravdan ako imamo u vidu da je centralni događaj ove predstave zadatak nametnut glumačkoj ekipi da investitorima prezentuju adaptaciju „Gorskog vijenca“ u bolivudskom stilu. Sposobnost glumaca da se adaptiraju različitim pozorišnim formama, a ipak zadrže prepoznatljivi stilski pristup kojim se odlikuje čitava predstava je impresivna i svjedoči o njihovoj posvećenosti izučavanju i realizaciji različitih pozorišnih oblika.
Međutim, u nekim momentima ovakav stilski pristup prelazi u manir koji postaje zamoran. Možda bi u tom smislu dobrodošlo njegovo razbijanje uvođenjem odlomaka koji bi sadržali realističniju, prizemniju i suptilniju glumu. Pogotovo izazovne mogu biti konstantne rime, koje znaju biti suviše očigledne i jednostavne. S druge strane, muzika koja prati predstavu je fleksibilna i dinamična.
Predstava se isto tako odlikuje zahtjevnim, energičnim koreografijama, kako individualnim tako i grupnim, kojima su glumci u potpunosti dorasli. Posebno se mora pohvaliti mladi glumac Aleksa Balević koji na sceni demonstrira zavidnu akrobatsku vještinu i gipkost. Kroz predstavu, glumci razmjenjuju više kostima, koji uključuju savremenu odjeću, tradicionalne crnogorske i indijske nošnje; dati kostimi privlače pažnju i namjerno dodaju „camp“ element vizuelnom identitetu predstave. U poređenju sa kostimima, scenografija djeluje ogoljeno, što ne bi bio problem da je više i aktivnije igrala u predstavi (nedostatak koji se čini propuštenom prilikom, s obzirom na osnovni problem predstave). Osvijetljenje je bogato, upadljivo, kompleksno i uspješno oponaša žanrove i produkcije koje predstava referiše.
Osnovni glumački zadatak – igranje glumaca koji postavljaju predstavu koja prolazi kroz radikalne izmjene u konceptu, dok se istovremeno nose sa sopstvenim problemima koji se ispoljavaju u odnosima sa kolegama – zahtjeva rijetku kondiciju i predanost, i fizičku i mentalnu, od strane glumačke ekipe. Oni ga uspješno ostvaruju, iako silina tema koje se otvaruju i poigravanje sa žanrovima dovodi do toga da je većina likova ostala na nivou stereotipa.
Značajan izuzetak je lik Mlade glumice koju tumači Lara Dragović. Ona ima najsnažniju liniju priče koja prikazuje ekonomske i umjetničke izazove s kojima su suočeni mladi crnogorski glumci. Sukob između Prvaka Pozorišta (Emir Ćatović) koji je želi prisvojiti i Mladog Glumca/ Roma (Aleksa Balević) u kog se zaljubila kulminiraju snažnom monološkom scenom u kojoj Lara Dragović, tumačeći glumicu koja se suočava sa zaostavštinom patrijarhata u umjetnosti i društvu, koliko samoironično toliko i sentimentalno – pokazuje veliki glumački kvalitet. Ipak, tempo predstave čini da ova linija radnje djeluje ispresijecano i neujednačeno, do te mjere da neke ključne scene liče na umetnute etide. U neku ruku, bogatstvo sadržaja ograničilo je glumce, kao što je dovelo i do klimanja dramaturške strukture predstave.
Iznad svega, predstava obiluje referencama, situacijama i internim šalama koje će biti izuzetno bliske i prepoznatljive svima koji su uključeni u crnogorsku pozorišnu scenu. Međutim, postavlje se pitanje da li je predstava postala previše ovisna o njih, i da li će imati problema da komunicira sa publikom koja nije toliko duboko uključena u materiju.
U predstavi igraju Branka Femić- Šćekić, Lara Dragović, Ivona Čović-Jaćimović, Vanja Jovičević, Anđelija Rondović, Marija Đurić, Emir Ćatović, Pavle Bogojević, Aleksa Balević i Božidar Zuber. Kostim potpisuje Aleksandra Pecić Mladenović, scenografiju Anđelija Stanković, a scenski pokret Andreja Kulešević. Asistenti režije i scenskog pokreta su Petar Vlahović i Anđelija Rondović, a kompozitorka Irena Dragović. Produkciju potpisuje Branka Knežević, dok su rukovodioci Sektora tehničko-scenske produkcije i rukovodilac Odsjeka izvršne produkcije Nikola Krstić i Darko Bjelobrković. Slikarske radove potpisuje Slobodanka Rićko Mićunović, vajarske Mina Đurović i Dragan Mihaljević, a asistent slikara je Milutin Obradović. Inspicijentkinja je Olgica Lalović, sufler Zlatko Šebek Dizajn promo-materijala potpisuje Marina Garović, a fotografije Duško Miljanić.
Izvor: https://www.peripetija.me/kritika/pod-naletom-bolivuda
