Piše: Iva Čukić Šoškić
,,Aladinova čarobna lampa“ u režiji Milana Karadžića rađena je prema pozorišnoj adaptaciji ove stare persijske priče iz zbirke „1001 noć“ koju je svojevremeno priredio Nikolas Stjuart Grej („Nova lampe za stare“), a koju je za ovu priliku adaptirao Igor Bojović.
Kao što smo i očekivali, ovo nije „doslovni“ Aladin. Tekst i izvedba često naglašavaju razlike između srednjovjekovne arapske tradicije, istorijskog konteksta kojem pripada ovaj tekst i današnjeg načina života, čime se postižu različiti komični efekti, kao kada, na primjer, princeza kaže da je njenu volju potrebno ispoštovati jer je ona ipak 37. kćerka Kalifove 15. žene, ili kada Duh zamajava Vezira, kako bi izbjegao da posluša njegovu zlokobnu zapovjest, pričajući mu o tome kako je sanjao da je kupio „snikers“ čokoladicu.
Ovaj Aladin (Lazar Đurđević) je lijeni mladić koji živi sa majkom (Maja Šarenac) u bijedi i siromaštvu bez volje da išta promijeni u svom životu. Međutim, stvari se mijenjaju kada upoznaje ljubav. Njegova dječačka nesigurnost i nespretnost tada dobijaju obrise komičnog. Ljubav podstiče promjenu ovog lika, njegovu potrebu da postane bolji i da svoju sreću zasluži djelom, dok čarobna lampa predstavlja samo sredstvo za dostizanja toga krajnjeg cilja.
U predstavi je dat slojevit podtekst, kojim se gledaocu sugeriše da se sreća dostiže kroz vjeru u sebe i djelanje, da dokonost čovjeka čini malodušnim i da svako treba da oslobodi svoje biće u potrazi za blagom – slobodom i ljubavlju. U psihoanalitičkom čitanju, Aladinov lik predstavlja „sirov materijal“ koji može postati savršen ako uspješno prođe kroz proces individuacije. Aladin dostiže vrhunac svoje moći ne onda kada stekne moć i bogatstvo, već kada shvati da mu lampa više nije potrebna jer je našao samog sebe.
Lik princeze Bedr-el-Badur tumači Lara Dragović prikazujući nam živahni duh i dovitljivost kojima se ova junakinja suprostavlja pravilima tradicije i patrijarhatu. Lik Vezira (Miloš Pejović) oličenje je zla i pohlepe, a u pojedinim djelovima, zahvaljujući finim prelazima u glumačkoj igri, postiže se duhoviti kontrast između njegove nadobudnosti i nespretnosti njegovih ljubavnih izjava. Duha iz lampe igra Omar Bajramspahić koji naglašava spektakularnost njegove pojave, koristeći pritom maksimalno snagu pokreta i mimičkog izraza da nam predstavi svemoć alterega, onu stranu ličnosti koja je skrivene iza granice svjesnog, gdje caruju sloboda, ludilo, igra i imaginacija. Marija Đurić spontano tumači lik Zulejke, koja je tu da „dramatične“ situacije umiri kroz ironične i duhovite komentare, koristeći se žargonskim i lokanim nijansama jezika. Kalifa, dobrodušnog oca princeze Bedr-el-Badur, tumači Davor Dragojević unoseći iskusno u ovaj sporedni lik nježnost i djetinji humor. Očigledno je da je režiser stavio akcenat na rad sa glumcima, njihovu spontanost i sposobnost improvizacije, koja uključuje naglašenu ironiju i humor, i da je to dalo rezultate.
Svidjelo nam se što predstava nije bazirana na pretencioznim vizuelnim scenografskim rešenjima (scenograf i svjetlo Andreja Rondović) koji bi nas udaljili od likova i situacija. Dakle, nema pompezne scenografije, fokus je preusmjeren na građenje opipljivih likova i zaplet pun preokreta, čemu pogoduje dinamična scena koja se bazira na jednostavnoj rotirajućoj konstrukciji, a lepršavost zastora na njoj ipak stvara obrise snolike atmosfere. Kostime Line Leković krasi šarenolikost koja ima dominantnu ulogu u kreiranju te orijentalne bajkovite atmosfere specifične za ovu priču. Ženske kostime, međutim, odlikuje pretjerana erotičnost (istaknuti dekolte) koja nije prikladna za predstavu namijenjenu najmlađoj publici.
Savremena djeca znaju za ovu priču načešće iz Diznijevih filmova. Može to da nam se dopada, ali je dobro kada reditelj to ima u vidu i kada je spreman da uđe u neku vrstu nadmetanja sa jezikom animiranog filma. Dobro je, dakle, što je reditelj ove predstave prepoznao potencijale kojima pozorišni izraz može da se takmiči s jezikom filma, koji su ovdje prije svega shvaćeni kao mogućnost neposrednog odnosa između glumca i gledaoca, koju ima samo pozorište.
Mogla je ova predstava da bude inovativnija i u pogledu tumačenja priče o Aladinu i njegovoj lampi i u pogledu pozorišnog jezika. Ali, to je duhovita predstava koja ipak uspijeva da izbjegne neke zamke u koje savremeno pozorište za djecu često upada, kao što su pretjerana melodramatičnost, spektakularnost i doslovno preuzimanje znakova popularne kulture, i koja siguno može podstaću ljubav djece prema pozorištu. Tim pozivom se završava ova predstava. U posljednjoj sceni, koja je u znaku muzike (Leo Đokaj) i plesa (scenski pokret i koreografija Slavka Nelević) slavi se srećan razvoj događaja i radost samog pozorišnog čina.
